11-Bitişik Zamirler (Cînavkên Pêvebestî)

Bitişik zamirler iki gruptur.
1. grup: im, î, e, in ekleridir.
2. grup: me, yî, ye, ne ekleridir.

1. grup ile 2. grup arasındaki farksonuna geldikleri kelimenin son harfinin sesli veya sessiz olmasından kaynaklanıyor. Sonuna geldikleri kelimenin son harfi sessiz ise 1. grup bitişik zamirler, sesli ise ikinci grup bitişik zamirler kullanılır. 1. grubun da, 2. grubun da çoğul şahısların ekleri aynıdır.

Bitişik zamirler isim ve sıfatlardan ayrı yazılır fakat fillerle kullanıldıklarında bitişik yazılır.
1. grup bitişik zamirleri isim ve sıfatlara örnek olarak:

Ez im
Ez leşker im : Ben askerim.
Ez rind im : Ben güzelim.

Tu yî
Tu xort î : Sen gençsin.
Tu jin î : Sen kadınsın.

Ew e
Ew baş e? : O iyidir.
Ew karker e : O işçidir.

Em in
Em Kurd in : Biz Kürdüz.
Em dirêj in : Biz uzunuz.

Hûn in
Hûn kin in? : Siz kısa mısınız?
Hûn xizan in : Siz fakirsiniz

Ew in
Ew hunermend in : Onlar sanatçıdır.
Ew xwendekar in : Onlar Öğrencidir.

Yukarıdaki örneklerde ‘Tu yî’ de asıl olan ‘yî’ değil ‘î’ dir. Ancak ‘Tu’ kelimesinin sonundaki harf sesli olduğundan ‘y’ kaynaştırma harfi gelmiştir.
1. grup bitişik zamirleri fiillere örnek olarak:

Ez kar dikim: Ben iş yapıyorum.
Ez naçim gund: Ben köye gitmiyorum.
Tu kar dikî: Sen iş yapıyorsun.
Tu naçî gund: Sen köye gitmiyorsun.
Ew kar dike: O iş yapıyor.
Ew naçe gund: O köye gitmiyor.
Em kar dikin: Biz iş yapıyoruz.
Em naçin gund: Biz köye gitmiyoruz
Hûn kar dikin: Siz iş yapıyorsunuz.
Hûn naçin gund: Siz köye gitmiyorsunuz.
Ew kar dikin: Onlar iş yapıyorlar.
Ew naçin gund: Onlar köye gitmiyorlar.

2. grup bitişik zamirleri isim ve sıfatlara örnek olarak:
Ez mamoste me: Ben öğretmenim.
Ez gurî me: Ben kelim
Tu zana yî: Sen bilginsin.
Tu canî yî: Sen canisin
Ew berberî ye: O berberidir.
Ew deştî ye: O ovalıdır (ova tarafındandır)
Em Amedî ne: Biz Amedliyiz.
Em biyanî ne: Biz yabancıyız.
Hûn bende ne: Siz kölesiniz.
Hûn bira ne?: Siz kardeş misiniz?
Ew cîngene ne: Onlar çingenedir.
Ew seyda ne: Onlar seydadır.

2. grup bitişik zamirleri fiillere örnek olarak:
Min tu dîtî: Ben seni gördüm.
Min tu bexşandî: seni bağışladım.
Te ew dît: Sen onu gördün.
Te em bexşandin?: sen bizi bağışladın mı?
Wî em dîtin: O (er) bizi gördü.
Wî ez nebexşandim: O (er) bizi bağışlamadı.
Wê hûn dîtin O(d) sizi gördü.
Wê ew bexşand: O (d) onu bağışladı.
Me ew dîtin: Biz onları gördük.
Me hûn bexşandin: Biz sizi bağışladık
We ez dîtim: Siz beni gördünüz.
We ew bexşandin: siz onları bağışladınız.
Wan tu dîtî: Onlar seni gördüler.
Wan ew bexşandin: onlar onu bağışladılar.

Örneklerde de görüldüğü gibi özne ile nesne aynı grup şahıs zamirlerinden oluşamaz. (2. dersimizde işlediğimiz şahıs zamirlerinden hangilerinin hangi gruba ait olduğunu görebilirsiniz.) Bitişik zamir eki nesneye göre belirlenir.

Kürtçe’de bitişik zamirlerin ekleri bunlardır, kullanım şekilleri de bunlardır. Bazı yörelerde kullanılan şekil yanlıştır. Ez dixwime, hûn dikine, tu dixwiye, em radibine, ew diçî, ew diçiye gibi kullanımlar yanlıştır.

ALIŞTIRMALAR
Aşağıdaki cümleleri çeviriniz:

1. Ez cotkar im……… 
   
2. Tu kor î……………
   
3. Ew misliman e?… 
   
4. Em azad in………
   
5. Hûn ne egîd in…
   
6. Ew delal in………
   
7. Ez Wanî me………. 
   
8. Tu ne çiyayî yî?…
   
9. Ew ne beredayî ye… 
   
10. Em canfeda ne…….
    
11. Hûn wek rovî ne… 
    
12. Ew perî ne?………
    
13. 
    
14. Ben hastayım…… 
    
15. Sen terzi misin?…
    
16. O kahramandır…… 
    
17. Biz şişman değiliz….
    
18. Siz bekar değilsiniz… 
    
19. Onlar delidirler….
    
20. Ben dağlıyım…. 
    
21. Sen Erzurumlusun…
    
22. O solaktır… 
    
23. Biz beyaz değiliz…
    
24. Siz oruçlu musunuz?… 
    
25. Onlar şehirlidir….
    
26. Ben yiyorum… 
    
27. Sen yiyiyorsun..
    
28. O yiyiyor……. 
    
29. Biz yiyiyoruz….
    
30. Siz yiyiyorsunuz… 
    
31. Onlar yiyiyorlar…
    

10- BELİRTİSİZ ZAMİRLER (CÎNAVKÊN NEBINAVKIRÎ)
Bu zamirler sayı, kişi veya mekan olarak bilinmeyen şeylerin yerine kullanılır. Bazıları tekil bazıları çoğuldur. Cinsiyet anlamında nötrdürler. Kürtçe’de belirtisiz zamirler çoktur. Belirtisiz zamirler hem özne hem nesne görevi görebilirler. Biz isimlerini ve anlamlarını verip birkaç örnekle yetineceğiz.
ÖRN: yek:biri, her yek: her biri, yek kes; birisi, kes:kimse, herkes: herkes, tişt/ewk:şey, tu/hîç: hiç, filan:falan, bêvan:filan, çend: kaç, her:her, hemî/hemû/giş/tev:hepsi/tüm/bütün, hin/hinek:bazı, çendek:birkaç, gellek:birçok/bir sürü

Tu car neçûye kar?: hiçbir zaman işe gitmemiş mi? Kesek bi wî nikare: kimse onu yenemez.
Herkes çû malê: herkes eve gitti. Gellek car ez li te geriyam: çok defa seni aradım.
Hemiyê wan xwarin: onların hepsi yedi. Çendek çûn û hatin: birkaçı gidip geldi

ALIŞTIRMALAR
Aşağıdaki soruları ve cevaplarını beraber çeviriniz.

ÖRNEKLER:
Kim (Alî) kime (Veli) vurdu?: kî (Elî) li kê (Welî) xist?: O (Ali) onu (Weliyi) vurdu: ew (Elî) li wî (Weliyî) xist
Ne (at) eve geldi?: çiyê hat malê?: At eve geldi: Hespê hat malê Kaçı kaçına baktı:
çend li çendan mêze kirin?: Beşi üçüne baktı. Pêncan li sisiyan mêze kirin

Kim kimi rüyada gördü?: Kim buraya gelebilir?: Kim Newroz’u kutluyor?:
Kime araba verdiler?: Kimler Amed’e gidecek?: Kimleri görmediniz?:
Kimlere elbise aldınız?: Kimlerden borç aldınız?: Azad ne okuyor?:
Bawer ne getirdi?: Siyabend ne yiyor?: Zozan ne aldı?:
Suda ne yüzüyordu?: Ne başak verdi?: Ne gelmedi?:
Ne çocuğa tekme attı?: Hangisi dama çıktı? (D): Hangisi iyi değil? (E):
Hangisini seviyorsun? (E): Hangisine elma verdin? (D): Hangileri daha olgun?:

Hangilerinden aldın?: Hangisi (E) hangisine (E) ders verdi?:
Hangileri Mizgîn okuyor?: Kaçı gitti?: Kaçını sordunuz?
Kaçına elbise aldınız? Kaçı okula gidiyor? Kaçı kaçını gördü?
Kaçının evi var? Kaçından kaçını saydınız? Kaçı aç, kaçı tok?

Aşağıdaki cümleleri çeviriniz
Yekê sêva min xwariye: Tu kes tu car karek wusa nake: Tu qet çûyî Amedê?:
Hin mirov baş in: Gellek mal û mulkê wê heye: Ew her dem li dikana xwe ye?:
Li vir her tişt buha ye: Çend donim erdê min heye: Filan kes nehat dawetê:
Divê herkes Mizgîn bixwîne: Tu herdem nikarî bazdî:
Gazî hemî merivên xwe nekiriye?: Her yek çend kîlo tên? Li mal tu tişt tune:

EZBERLENMESİ GEREKEN KELİMELER:
Dîlok:Antep Xarpêt:Elazığ Agirî:Ağrı Amed : Diyarbakır
Erzingan:Erzincan Sêwas:Sivas Dêrsim:Tunceli Çewlik:Bingöl
Êlih:Batman Ruha:Urfa Semsûr:Adıyaman Çolemêrg:Hakkari
Qertaf:Ek Parkît:Sonek Pêrkît:Önek Rastnivîs:İmla
Lêker:Fiil Rêziman: Dilbilgisi Wêje:Edebiyat Çand:Kültür
Dîrok:Tarih Hest: Duygu Raman: Düşünce Erdnîgarî:Coğrafya
Temen:Yaş/ömür Pitik:Bebek Zarok:Çocuk Ciwan: Genç
Extiyar/Pîr: Yaşlı Xortenç/delikanlı Çiya: Dağ Derya: Deniz
Deşt:Ova Çem/Robar:Nehir Zozan: Yayla Gir:Tepe

GEÇEN AYIN CEVAPLARI:
Aşağıdaki Cümleleri Kürtçe’ye çevirdikten sonra bileşik zamirlerin farklı formlarında yazınız.
ÖRN: Ben ona dedim: Min ji wî/wê re go: Min jê re go.
Sen ondan yedin mi?: Te ji wî/wê xwar : Te jê xwar.
Ali ondan büyüktür: Elî ji wî mezintir e: Elî jê mezintir e
Siz ağaçtan mı düştünüz?: Hûn ji darê ketin?: Hûn jê ketin.
Biz ona güldük: Em bi wî/wê keniyan: Em pê keniyan.
Eve ateş düştü: Agir bi malê ket: Agir pê ket.
Siz ona bakmadınız mı?: We li wî/wê mêze nekir?: We lê mêze nekir?
Biz ona giydirdik: Me li wî/wê kir: Me lê kir.
Sen evin içinde misin?: Tu di malê de yî?: Tu tê de yî?
Onlar Amed’in içindedirler: Ew di nav Amedê de ne: Ew tê de ne.
Aşağıdaki cümleleri bileşik zamirin diğer formuna dönüştürdükten sonra Türkçe’ye çeviriniz:
ÖRN: Ew boyax lê dan: Ew boyax li Wî/Wê dan: Onlar boyayı ona (duvara, kapıya) sürdüler
Em lê suwar bûn: Em li wî/wê (hesp) suwar bûn: Biz ona (ata) bindik.

Hûn lê ketin?: Hûn li wî/wê (mêrik) ketin?: Siz ona (adama) çarptınız mı?
Me pê xist: Me bi wî/wê (zava) xist: Onlar ona (damada) taktılar.
Ew pê re çûn: Ew bi wî/wê (bavê xwe) re çûn: Onlar onunla (babalarıyla) gittiler.
Tu tê de yî: Tu di nava wî/wê (bexçe)de yî: Sen onun (bahçenin) içindesin
Hûn tê de nîn in: Hûn di nava wî/wê (erebe) de ne: Siz onun (arabanın) içindesiniz
Xwe jê dûr kir: Xwe ji wî/wê dûr kir: Kendilerini ondan uzat tuttular
Te jê hez nekir?: Te ji wî/wê hez nekir?: Sen onu sevmedin mi?

Aşağıdaki cümleleri çeviriniz
Giden benim babamdı: Ê ku çû bavê min bû Görmediğin o muydu? (D): A ku te nedî ew bû?
Koşanlar kim?: Ên ku baz didin kî nin? Ölenler geri gelmiyor: Ên ku mirine, paşde nayên.
Kırılan masa budur: Maseya ku şikiya ev e? Çalışan bilgisayar hangisi: Kompîtûra ku dixebite kîjan e.
Çalan radyo küçük olanıdır:Radyoya ku dixebite ya biçûk e. Ew ê ku mamoste ye: O, öğretmen olandır.
A ku mir neyarê me bû: O ölen bizim düşmanımızdı. Ên ku baz didin xort in: Koşanlar gençlerdir.
Paceya ku vekiriye ev e: Açık olan pencere budur.

9- SORU ZAMİRLERİ (CÎNAVKÊN PIRSIYARÎ )
Kürtçe’de dört soru zamiri vardır.
1- ‘kî’ ve ‘kê’: Türkçe’deki ‘kim’ e karşılık gelir.
‘kî’ ve ‘kê’ nötrdür, yani cinsiyetsizdir. ‘kî’ zamiri bükümlü olmayan yani yalın zamirleri karşılar, ‘kê’ ise bükümlü zamirlere cevap olur. Bükümlü zamirler daha önceki dersimizde işlediğimiz gibi 2. grup zamir diye belirttiğimiz zamirlerdir. (bk. Mizgîn Dergisi 16. sayı).

1- Kî çû Dîlokê? (Dilok’a kim gitti?) : Em çûn Dîlokê (Biz Dilok’a gittik)
2- Kê ew sêvê xwar? (o elmayı kim yedi?) : Me ew sêvê xwar (biz o elmayı yedik)
Yukarıdaki örnekte de görüldüğü gibi ‘kî’ sorusuna 1. grup zamiri ‘em’ ile cevap verildi,
2.cümledeki ‘kê’ sorusuna 2. grup şahıs zamiri ‘me’ ile cevap verildi.
Ayrıca ‘kî’ ve ‘kê’ hem özne hem de nesne olarak görev görebilirler.
Kê kî dî? (Kim kimi gördü?) : wê (fatîmayê) ew (xezal) dî [ O (fatîma) onu (xezal'ı) gördü ].
Kî çû mala kê (kim kimin evine gitti) : Ew (xetîce) çû mala wî (azadî) [ O (hatice) onun (azad'ın) evine gitti]
Kürtçe’de kim zamirinin çoğulu, her iki zamirin beraber kullanılmasıyla oluşur.
kî û kî çûn?: Kimler gitti? Kê û kê gotin?: Kimler dedi?
Kî çûn, kê gotin doğru kullanım değildir. Yani çoğulluk fiil ile belirtilmez.

2- ‘çi’ ve ‘çiyê’: ‘çi’ Türkçe’deki ‘ne’ ye karşılık gelir. ‘çi’ cümle içerisinde nesne olarak yer alır.
‘çi’ nesne olarak kullanılır.
ÖRN: bêrîvanê (wê) çi da ehmed (ew)? [berivan (O) ahmed'e (O'na) ne verdi?]:
bêrîvanê (wê) pirtûk da ehmed (ew)[berîvan (O) ahmed'e (O'na) kîtap verdi].
‘çiyê’ , Kürtçe’de pratikte çok kullanılmasa da ‘ne’ cümle içerisinde özne olarak kullanıldığında, özne görevi görür. Buna göre cevaptaki özne de ‘ê’ takısı alır.
ÖRN: çiyê firiya? [ne uçtu?] : Çûkê firiya [Kuş uçtu]. çiyê baz da? [ne koştu?] :Kûçikê baz da. [Köpek koştu]

3- ‘kîjan’ : Türkçe’deki ‘hangi’ ye karşılık gelir. Bileşik bir kelimedir. ‘kî-ji-wan’ zamir ve eklerinden oluşur. ‘kîjan’ zamirinde cinsiyet farkı vardır. Nötr değildir.
Kîjanê deki ‘ê’ takısı dişillik göstergesidir. Kîjanî deki ‘î’ takısı erillik göstergesidir. Kîjanan daki ‘an’ eki çoğulluk belirtir.
ÖRN: Kîjanê xwarin xwar? (D) :Hangisi yemek yedi? Kîjanî çû nêçîrê? (E) :Hangisi ava gitti.
Kîjanan dît? :Hangileri gördü
‘Kîjan’ zamiri hem özne hem nesne olarak görev görürler. Yukarıdakiler özneye örnekti. Nesne ise:
ÖRN: Te Kîjan dît?: Sen hangisini gördün? Kîjanê (D) Kîjan têk bir?: Hangisi, hangisini yendi?

4- ‘Çend’ : Türkçe’deki karşılığı ‘kaçı’ dır. Cevabı sayıyı belirtir.
çend tênê vir? [Kaçı buraya gelecek?] : şeş têne vir [altısı buraya gelecek]
Hem özne hem nesne olarak kullanılabilirler.
ÖRN: çendan çend têk birin? [kaçı kaçını yendi?] : diduwan sisêyan têk birin [ikisi üçünü yendi]

7- Bileşik Zamirler (Cînavkên Lihevxistî)

Bileşik Zamirler türemiş zamirlerdir.Bileşik Zamirler ‘bi’ ‘li’ ‘ji’ ‘di’ edatları, ‘ê’ ek zamiri ve yakınlaştırma zamirlerinden olan ‘hev’, ‘êk’ zamirlerinin birleşmesiyle oluşur. Geçen dersimizde ek zamiri ve yakınlaştırma zamirlerini görmüştük. Bu dersimizi de onun ışığında takip edersek daha faydalı olacaktır. Bileşik zamirler sadece 3. tekil şahsın yerini alırlar. Yani ‘Wî’ (E için O) ve ‘Wê’ (D için “O”)nın yerini alırlar. Geçen ders “ek şeklindeki zamir”de anlatıldığı gibi, burada da süreç içerisinde bazı sözcüklerin değiştiği görülüyor.

1-) Ji Kürtçe’de edattır. Çıkma halindedir. Yani Türkçe’deki ‘den’ halidir. Demek ki Türkçe’deki ‘den’ yerine ‘ji’ kullanacağız. ‘Ji’ dan sonra ‘wî’ veya ‘wê’ gelirse ‘jê’ diye yazılır ve okunur.

Ben Ali’den istedim: ‘Min ji Elî xwest.’ Burada Elî yerine ‘Wî’ kullandığımızda yani; Ben Ondan (Ali’den) istedim: ‘Min ji wî xwest’ şeklini alır. Ji ile wî yan yana geldiğinde ise artık ‘jê’ diye okunur. “Min jê xwest.”
Biz Ayşe’den aldık : Me ji Eyşe girt. Burada Eyşê yerîne ‘Wê’ kullandığımızda yani; Biz O’ndan aldık: ‘Me ji wê girt.’ Ji ile Wê yan yana geldiğinde ise artık ‘jê’ diye okunur. ‘Me jê girt’

2-) ‘Bi’ edatı. ‘Bi’ edatı Türkçe’de ile anlamını da verir. ‘bi’ edatından sonra ‘Wî’ veya ‘Wê’ gelirse ‘pê’ diye yazılır ve okunur edilir.
Ben onun ile konuşmuyorum: ‘Ez bi wî/wê re napeyîvim’, yanî ‘ez pê re napeyîvim’
Sen arabayla gel!: ‘Tu bi erebê re were,’ Erebe yerine ‘Wê’ yani ‘O’ kullandığımızda; “tu bi wê re were” halini alır. Bileşik zamir şeklinde yazmak istersek; ‘tu pê re were’ şeklinde yazılabilir.

3-) ‘Di’ edatı Türkçe’de içinde bulunma halini ifade eder. Türkçe’deki ‘de’ dir. ‘Di’ edatı ‘Wî’ veya ‘Wê’ ile beraber bulunursa ‘tê’ olarak yazılıp ve okunabilinir.
Babam evdedir (evin içindedir): Bavê min di mal de ye yani ‘bavê min tê de ye’. Burada ‘mal’ yani Türkçe karşılığı ‘ev’ 3. tekil durumdadır.

4-) ‘Li’ edatı Türkçe de ki bulunma halini ve belirtme halini ifade eder. Aynı şekilde ‘li’ dan sonra 3. tekil gelirse “lê” halini alabilir.
O orada oturdu: Ew li wir rûnişt. Wir yerine ‘wî/wê’ bırakılırsa; Ew lê rûnişt şeklini alır.
Ben onu dövdüm: Min li wî/wê xist’ bu da; “Min lê xist” şeklinde okunabilir.
NOT: 3. Tekil durum, illa şahıs zamiri olmayabilir. Bir nesne de olabilir. ÖRN: ‘Min lê xist’ cümlesinde “min li wî/wê xist” olabileceği gibi, ‘Min li topê xist’ de olabilir. Yani vurulan bir ‘top’ ta olabilir, ‘duvar’ da olabilir, ‘orası’ olabilir.

8-) Bağlaç Zamiri (Cînavka Girekî)
Bağlaç zamiri iki cümleyi veya özel isimleri birbirine bağlar. Bağlaç zamiri bazı yerlerde özne bazı yerlerde nesne görevi görür. Her zaman olduğu gibi ayrıntılarına inmemeye çalışacağız. Kürtçe’deki bağlaç zamiri ‘ku’ dur. Ama onu tamlayan yani bir önceki cümleye bağlamaya yarayan isim takısıyla beraber kullanılır. Bu takı Kürtçe’de erkek-dişi farklılığı bulunduğundan dişil ve eril kelimelerde değişir. Ayrıca çoğul ve tekil ayırımı da vardır. Bu temelde Kürtçe’de 3 bağlaç zamiri ortaya çıkar. Bunlar:

Ê ku, A ku, Ên ku. Daha önceki derslerimizde de gördüğümüz gibi ‘ê’ takısı Erilliği (E), ‘a’ Dişilliği (D) gösterir. ‘ên’ takısı da çoğulluğu gösterir. ‘ku’ bağlacı Türkçe’ye de geçmiştir. Ama Kürtçe’deki kadar farklı fonksiyonları yoktur. Türkçe’ye ‘ki’ olarak geçmiştir.

O (D) kaybolandır: Ew a ku wenda bîbû ye. Burada ki ‘a’ takısı onun dişi olduğunu gösterir.
Onlar ki Saidlerdendir: Ew ên ku ji Seîdan in. ‘ên’ takısı Çoğulluk ifade ediyor.
Ben telefonda olanım: Ez ê ku di telefonê da bûm. ‘ê’ takısı Erillik ifade eder.
Harabe olan ev onlarındır: Xaniyê ku xirabe ye yê wan e. ‘ê’ takısından önceki ‘y’ kaynaştırma harfidir. Bunu daha önceki dersimizde görmüştük. Eğer ‘ê’ takısından önceki harf sesli ise ‘y’ kaynaştırma harfi gelir.

Alıştırmalar:
Aşağıdaki Cümleleri Kürtçe’ye çevirdikten sonra bileşik zamirlerin farklı formlarında yazınız.

ÖRNEKLER:

1. Ben ona dedim: Min ji wî/wê re go: Min jê re go.
   
2. Sen ondan yedin mi?: ……………
   
3. Ali ondan büyüktür:……………..
   
4. Siz ağaçtan mı düştünüz?:……….
   
5. Biz ona güldük:………………….
   
6. Eve ateş düştü:…………………..
   
7. Siz ona bakmadınız mı?:………..
   
8. Biz ona giydirdik:………………
   
9. Sen evin içinde misin?:…………
   
10. Onlar Amed’in içindedirler:……
    

Aşağıdaki cümleleri bileşik zamirin diğer formuna dönüştürdükten sonra Türkçe’ye çeviriniz:

ÖRNEKLER:

1. Ew boyax lê dan: Ew boyax li Wî/Wê dan : Onlar boyayı ona (duvara, kapıya) sürdüler
   
2. Em lê suwar bûn:…………….
   
3. Hûn lê ketin?:…………………
   
4. Me pê xist:…………………..
   
5. Ew pê re çûn:………………..
   
6. Tu tê de yî:…………………..
   
7. Hûn tê de nîn in:……………..
   
8. Xwe jê dûr kir:………………
   
9. Te jê hez nekir?………………….
   
10. Aşağıdaki cümleleri çeviriniz
    
11. Giden benim babamdı:………….
    
12. Görmediğin o muydu? (D):……..
    
13. Koşanlar kim?:……….…………..
    
14. Ölenler geri gelmiyor:……………
    
15. Kırılan masa budur:………………
    
16. Çalışan bilgisayar hangisi:.………
    
17. Çalan radyo küçük olanıdır:.……..
    


18. Ew ê ku mamoste ye:…..…………
    
19. A ku mir neyarê me bû:…………..
    
20. Ên ku baz didin xort in:…………..
    
21. Paceya ku vekiriye ev e:………….
    

EZBERLENMESİ GEREKEN KELİMELER
Yuvarlak: Girover Düz :Dûz Büyük:Mezin Küçük:Biçûk
Ağır: Giran Hafif:Sivik Şişman:Qelew Zayıf:Lawaz
Kalın: Sitûr İnce: Zirav Temiz: Paqij Kirli: Qirêj
Yumurta:Hêk Süt:Şîr Yün:Herî Et: Goşt
Yoğurt:Mast Ayran: Dew Arpa:Ceh Buğday: Genim
Mercimek:Nîsk Nohut:Nok Üzüm:Tirî Soğan:Pîvaz
Yıldız:Sitêrk Güneş:Roj/Tav Ay:Heyv Gezegen:Rojgar
Uzay:Valahî Dünya: Dinê/Gerdûn Cadde:Papûr Sokak:Kuçe
Köy: Gund Kasaba:Bajarok Şehir:Bajar Mahalle:Tax

GEÇEN AYIN CEVAPLARI:

1. O kendi sözünü tuttu (E): Wî xwe feda kir
   
2. Onlar kendi canlarını feda ettiler: Wan canê xwe feda kirin
   
3. Biz kendimizi temizledik: Me xwe paqij kir
   
4. Ben kendimi gördüm: Min xwe dî
   
5. O kendi kardeşini sevdi(D): Wê ji birayê xwe hez kir
   
6. Fatimayê bavê xwe girt: Fatima babasını tuttu
   
7. Qaz bi refê xwe re ye: Kaz kendi sürüsüyledir
   
8. Te paşîva xwe nexwar?: Sen sahurunu yemedin mi?
   
9. Gel li xwe xwedî derket: Halk kendine sahip çıktı
   
10. Biz birbirimizi sevmiyoruz: Em ji hev hez nakin
    
11. Onlar birbirinden uzaktır: Ew ji hev dûr in
    
12. Siz birbirinizi görüyor musunuz?: Hûn hev dibînin
    
13. Onlar birbirlerini öldürüyorlar: Ew hev dikujin
    
14. Me hev nas kir?: Biz birbirimizi tanıdık
    
15. Ew xwişkê hev in: Onlar birbirlerinin bacılarıdır.
    
16. Hûn li dû hev in: Siz birbirinizin peşindesiniz
    
17. Ew wek hev in: Onlar birbirleri gibidirler
    
18. Em ji hev hez dikin: Biz birbirimizi seviyoruz
    

Zamirlere devam edeceğiz ama ayrıntılara girmeyeceğiz. Çünkü bunlar daha çok teknik tabirler, tanımlamalar gerektiren konulardır. Bu da bizi ders formatımızın ve amacımızın dışına itecektir. Sadece isimlerini ve hangi sözcükleri kapsadığını bir-iki örnekle açıklamakla yetineceğiz.

4-Dönüşlü Zamir (Cînavka Vegerok)
Kürtçede dönüşlü zamire tek örnek vardır o da ‘xwe’ dir. ‘Xwe’ nin Türkçe karşılığı ‘kendi’dir. ‘Xwe’ cümle içinde sadece nesne olarak kullanılır, özne olarak kullanılmazlar. Yapılan fiil kendisini etkiler. Yani öznenin etkisi kendine dönüyorsa bu dönüşlü zamirdir (Cînavka Vegerok). Dönüşlü Zamirde cinsiyet farkı yoktur. Yani nötrdür. Yine Dönüşlü Zamirde çoğulluk, tekillik yoktur. Kendisiyle beraber anılan öznenin tekil-çoğul durumuna göre belirlenir.

Ben kendim yıkandım: Min xwe şûşt. Özne ‘ben’dir, yani ‘min’dır. Nesne yani yıkanan kendidir, ‘xwe’dir.
O kendini gördü mü?: Wî / Wê xwe dî? Özne ‘O’dur yanî ‘Wî/Wê’dır. ‘Wî’nin erkekler için ‘O’ ‘Wê’nın dişiler için ‘O’ olduğunu daha önce belirtmiştik.

Ayşe kendi elbisesini dikti: Eyşeyê cilê xwe dirût. Özne Ayşe, nesne kendi yani ‘xwe’dir.
Hasan kendi elini kesti: Hesen destê xwe birand. Özne Hasan’dır. Bu iki cümlede (Ayşe ve Hasan kelimelerinin geçtiği cümleler) görüldüğü gibi ‘xwe’ nötr dür. Yani cinsiyet farkı yoktur.
Sen kendini yordun: Te xwe betiland. Özne ‘Te’dir, yani sen. ‘Xwe’ burada da nesnedir.
Biz kendimizi yorduk: Me xwe betiland. Cümlede görüldüğü gibi ‘xwe’ de çoğul ek yoktur. Fiilde de çoğulluk farkı yoktur.

Onlar kendilerini yormadılar: Wan xwe nebetiland. Bu cümlede de Özne onlar yani ‘Wan’ nesne de ‘xwe’dır.
5-Ek Şeklindeki Zamir (Cînavka Qertafî)
Bu zamir 3. tekil şahsın yerini alır. Türkçede buna örnek yoktur. Zaten kendisi bir ektir. Bu ek nötrdür yani bu ekin cinsiyeti yoktur. Ona kelimesini kısaltır. Bu ek ‘ê’ ekidir. Bu daha çok süreç içerisinde kullanıla kullanıla kısalmış kelimelere örnektir. Kürtçede bu tür kullanılışlara sıkça rastlanır. Örneğin bugün kelimesi aslında ‘ev roj’ iken, süreç içerisinde ‘îro’ ya dönüşmüştür.
Ben ona söyledim: Min got wî/wê….. Min gotê Sen Batman’a gittin mi?: Tu çûy Batmanê…. Tu çûyê? Burada ‘y’ kaynaştırma harfidir.
Onlar ona okudu: Wan xwende wî/wê… Wan xwendê
Biz ona sattık: Me firote wî/wê… Me firotê

6-Yakınlaştırma Zamirleri (Cînavkên Berbihevîn)
İki tane yakınlaştırma zamiri vardır. Bunlar ‘hev’ ve ‘êk’ dır. Bu zamirler tekil için kullanılmazlar. Çünkü isminden de anlaşılacağı gibi birbirine yaklaştırmaya yarıyor. Yaklaştırılacak şey de en az iki adet olacağına göre tekil değil çoğulu adlandırır. ‘êk’ zamiri Doğulu Kürtler tarafından kullanılır. Kuzeyli Kürtler ‘hev’ zamirini kullanırlar. Bu yüzden biz ‘hev’ zamirini işleyeceğiz ve örneklerimizi onun üzerine vereceğiz. Başta da belirttiğimiz gibi ayrıntılara inmeyeceğiz. ‘hev’ Dımılî lehçesindeki ‘yew’ yani bir kelimesinden gelmiştir. Bu zamir Türkçedeki birbirine/birbirinin kelimesinin anlamına yakındır. ‘Hev’, ‘bir’ kökünden gelirken bazı cümlelerde ‘hev’ ile birlikte kullanılan ‘din’, ‘dî’ ve ‘du’ kelimeleri de ‘du’ yani ‘iki’ kökünden geliyor. Eğer cümle içerisinde ‘hev’ ın yanında bu ‘din’, ‘dî’ ve ‘du’ kelimelerden biri görülürse anlamda bir değişiklik olmaz.
Birbirimizi sorduk: Me li hev pirsî
Onlar birbirleriyle görüştüler: Wan hev û du dît
Birbirinize yetiştiniz mi?: Hûn gihiştin hev
Biz birbirimizi görmüyoruz: Em hev nabînin

ALIŞTIRMALAR: Bunları Çevirin!

O kendi sözünü tuttu (E)…….……
Onlar kendi canlarını feda ettiler…
Biz kendimizi temizledik……..….
Ben kendimi gördüm…………..…
O kendi kardeşini sevdi(D)……….
Fatimayê bavê xwe girt:…………
Qaz bi refê xwe re ye:……………
Te paşîva xwe nexwar?.…………..
Gel li xwe Xwedî derket…..….….
Biz birbirimizi sevmiyoruz……..…
Onlar birbirinden uzaktır…………
Siz birbirinizi görüyor musunuz?….
Onlar birbirlerini öldürüyorlar……
Me hev nas kir?………………………….
Ew xwişkê hev in…………..…….
Hûn li dû hev in……………..……
Ew wek hev in……………………
Em ji hev hez dikin……………….
Ek Şeklindeki Zamirler haline döndürerek Türkçeye çeviriniz
Ew firote wî?…………………………..
Min neşiyande wî………………
Tu bêje wê………………………
Min daye wê……….……………
Ew çûne Amedê…………………
Em keniyane wê…………………
We avete wî………………………

EZBERLENMESİ GEREKEN KELİMELER
Dem:An, Zaman Rojün Hefte:Hafta Meh:Ay
Demsal:Mevsim Sal:Yıl Sedsal:Asır
Havîn:Yaz Payîz:Sonbahar Zivistan:Kış Bihar:Bahar
Sibe:Sabah Berbang:Tan Nîvro:Öğle Berêvar:İkindi
Êvar:Akşam Şevece Paşîv: Sahûr
Hirç:Ayı Berazomuz Ker:Eşek Rovî:Rovî
Xezal:Ceylan Peskovîeyik
Çile:Ocak Sibat:Şubat Adar:Mart Nîsan:Nisan
Gulan:Mayıs Hezîran:Haziran Temûz:Temmuz Tebax:Ağustos
Îlon:Eylül Cotmeh:Ekim Mijdar:Kasım Kanûn:Aralık

GEÇEN AYIN CEVAPLARI:
Pisîka min çû: Benim kedim gitti
Kûçikên te kanên?: Köpeklerin nerede?
Paceya wî sor e: Onun penceresi kırmızıdır
Derziya wê şikiya: Onun iğnesi kırıldı
Şekirê me qediya: Şekerimiz bitti
Gelê Kurd jîr e: Kürt halkı akıllıdır
Baxçê wan nexweş e: Bahçeleri güzel değildir
Kovara we kîjan e?: Sizin derginiz hangisidir?
Evimiz güzeldir: Mala me xweş e
Ayakkabın var mı?: Solê te heye?
Onun defterleri yırtık (E): Defterên wî perçekirîne
Onun elbisesi güzel (D): Cilê wê xweşik e
Ülkemiz cennet gibidir:Welatê me we bihişt e
Bizim atımız var: Hespê me heye
Caminiz çok güzel: Mizgefta we pirr xweş e
Onların develeri var: Heştirên wan hene

İYELİK ZAMİRLERİ (CÎNAVKÊN XWEDÎTIYÊ)
İyelik zamirleri daha çok diğer zamirlerin bir araya gelmesiyle oluşur. Kendi başlarına iyelik zamirleri yoktur. İsim takısı ve bazı nesne zamirleri bir araya gelerek iyelik zamirlerini oluştururlar. Üç isim takısı vardır. Buların aracılığıyla sahiplik (xwedîtî) oluyor. İyelik sahiplik demektir. Bu isim takıları -a, -ê, -ên dîr. Kürtçe’de bunlara Veqetandek deniliyor.

Daha önce de belirtildiği gibi Kürtçe de kelimelerde cinsiyet farkı vardır. Dişil (D) kelimeler için -a isim takısı, Eril(E) kelimeler için -ê isim takısı kullanılır. Çoğul için de -ên isim takısı kullanılır. Çoğulda cinsiyet farkı yoktur.

Erillere Örnek;
O benim babamdır: Ew Bav(ê) min e
Alinin dayısı gitti mi?: Xal(ê) Elî çû?
Dişillere Örnek;
O senin bacın mı?: Ew xwişk(a) te ye?
Halam geliyor : Met(a) min tê
Çoğullara örnek;
Onlar senin bacıların mı?: Ew Xwişk(ên) te ne?
Sizin dayılar :Xal(ên) we
Bu isim takıları eğer sonuna geldikleri kelime sesli bir harfle bitiyorsa “y” kaynaştırma harfi alırlar.

ÖRN; (Erkek) Kardeşim:Bira(y)ê Min
Onun Teyzesi:Xaltî(y)a
Wî/Wê Senin Mektupların :Name(y)ên Te
Teyze, hala, dayı, baba gibi cinsiyetleri belli olanların kelimeler dışında, diğer cinsiyet vehmedilemeyecek kelimeler içinde cinsiyet ifade eden isim takısı gelir.
ÖRN: Onların ağacı: Dar(a) Wan
Defter Yaprağı: Pel(ê) Defter
Ağaç ve yaprağın herhangi bir cinsiyeti olamaz ama Kürtçe’de her kelimenin bir cinsiyeti vardır. Bunların cinsiyetleri ile ilgili belli kurallar olmakla birlikte her zaman kurallarla bilinemeyebiliyor. Zaten biz daha önce de belirtildiği gibi ayrıntılara inmeyeceğiz. Ancak şunu diyebiliriz ki pratik yaparak bu sorun aşılır.

ÖRNEKLER:
Benim gömleğim büyüktür: Îşligê min mezin e
Kapım herkese açık: Deriyê min li herkesê vekiriye
Kalemin nerede? : Pênûsa te li ku ye?
Senin ismin ne? : Navê te çi ye?
Onun aklı çalışıyor: Heşê wî/wê dixebite
Onun arkadaşı geldi mi?:Hevalê/a wî/wê hat?
Bizim Evimiz köydedir: Mala me li gund e
Öğretmenimiz bilgilidir:Mamosteyê/ya me zana ye
Sizin okul büyük mü?: Dibistana we mezin e
Sizin ülkeniz soğuktur :Welatê we sar e
Onların tarlası kıraçtır: Zeviyê wan beyar e.
Onların duvarları eğrildiuwarê wan xera bû

ALIŞTIRMALAR:
Pisîka min çû……………
Kûçikên te kanên?………
Paceya wî sor e…………
Derziya wê şikiya……….
Şekirê me qediya…….
Gelê Kurd jîr e……………
Baxçê wan nexweş e…………
Kovara we kîjan e?………….
Evimiz güzeldir………
Ayakkabın var mı?…………
Onun defterleri yırtıktır (E)……
Onun elbisesi yenidir (D)………
Ülkemiz cennet gibidir……..
Bizim atımız iyidir……..
Caminiz çok güzel……………
Onların develeri var…………..

EZBERLENMESİ GEREKEN KELİMELER:
Perçekirî:Yırtık Xweşiküzel Qerçil:Çirkin Dirêj :Uzun
Kin: Kısa Teng: Dar Fireh: Geniş Ban: Dam
Sol: Ayakkabı Pace:Pencere Derî: Kapı Duwar uvar
Mizgeft:Cami Dergeh: Tekke Dêr: Kilise Kenişte: Havra
Parêzgeh:Tapınak Çêlek: İnek Ga: Öküz Hêstir: Katır
Hesp : At Pisîk: Kedi Kûçik: Köpek

GEÇEN AYIN CEVAPLARI:
Ev keça kî ye?…………………. : Bu kimin kızıdır
Wan duwar xera kirin………… : Onlar duvarı yıktılar
Vê mal şewitand………….….. : Bu ev yaktı (D)
Ev kin in………………………….. : Bunlar kısadır
Ew ranabin………………..… : Onlar kalkmıyor
Wî nenivîsand…………….… : O yazmadı (E)
Wê xwarin danî……………… : O yemeği serdi (D)
Vî go çi?………………………….. : Bu ne dedi? (D)
Ew roja înê tê………………… : O Cuma günü geliyor
Van pênûs nedan………………..: Bunlar kalem vermediler
O ata bindi…………………… : Ew li hesp suwar bû
O elbiseleri yıkadı………….. : Ew cilan şûşt
Bu çok uzun……………..… : Ev pir dirêj e
Bunlar geldi mi?……………….. : Van hatin
Onlar kim?……………………….. : Ew kî ne?
Onlar ne yaptı?…………………. : Wan çi kir?
Bunlar yazdı……………….. : Ev nivisandin
Bu süt aldı (d)……………….: Vê şîr girt
O su istemedi (e)……………: Wî av nexwest
Bu halıyı kaldırdı (e)………. : Vî xaliyê ra kir

NOT 1: “E” Eril’in, “D” dişil’in kısaltmasıdır.
NOT 2: Bazı kelimelerin iyelik eklerinin E-D’likleri kelimenin sahibine göre E-D olduğu anlaşılır. Örneğin arkadaş kelimesinin E-D olarak tanımlanması arkadaşın erkek mi, kadın mı olmasına bağlıdır. Aynı şekilde öğretmen, doktor, müdür, mühendis vs. kelimeleri de bunlardandır. Öğretmen erkek ise E, kadın ise D eki alır. O yüzden verilen örnekte ” Hevalê/a “, ” Mamosteyê/ya ” gibi ayrılarak verilmiştir.

NOT 3: Daha önceki dersimizde gördüğümüz gibi 2. grup Şahıs Zamirlerinden 3. tekil şahıs “O” da E-D ayrımı vardır. Bu yüzden yukarıda türkçe karşılığı “O” olanların karşılıkları “Wî/Wê” şeklinde yazılmıştır

2-İŞARET ZAMİRLERİ (CÎNAVKÊN ŞANÎDANÊ)
İşaret zamirleri bir nesnenin yerini göstermeye yarar. İşaret zamirleri de şahıs zamirleri gibi iki gruba ayrılır. Basit İşaret Zamirleri ve Bükümlü İşaret Zamirleri olarak. Yine bükümlü işaret zamirlerinde cinsiyet farkı vardır.

a) Basit işaret zamiri iki tanedir. Bunlar:
“ev” ve “ew” dir. Kürtçede “V” harfi bulunan zamirler yakını, “W” harfi bulunan zamirler uzağı gösterir. Kürtçede iki mesafe vardır. Uzak ve yakın. Bu noktada Kürtçede:
“ev”: bu, “ew”: “o” yu gösterir. Türkçedeki “şu” yoktur. “şu”nun yerine yine “ew” kullanılır. Bu temelde yakındaki bir nesne için “ev” uzaktaki bir nesne içn “ew” kullanılır. Ayrıca Kürtçede tek başlarına kullanıldığında isimlerin çoğulu belli değildir. Bunu daha önce şahıs zamirlerini işlerken belirtmiştik. Çoğulluk (piranetî) tekillik (yekanetî) yüklemden anlaşılır.
Ev dirêj e: Bu uzundur. Ev dirêj in: Bunlar uzundur. Ew baş e: O iyidir. Ew baş in: Onlar iyidir
Basit işaret zamirlerinde cinsiyet farkı yoktur.

b) * Bükümlü İşaret Zamirleri cümle içerisinde çeşitli haller alırlar. Bu haller ancak pratik ile doğru bir şekilde öğrenilebilinir.
* Basit İşaret zamirlerinden farklı olarak çoğulları da belirten zamirler vardır.
* Bükümlü İşaret Zamirleri, (geçen derste de gördük) Bükümlü Şahıs zamirleri gibi sadece geçmiş zamanda kullanılır.

* Bükümlü işaret zamirlerinde cinsiyet farkı sadece tekillerde vardır.
Eriller (er) “Δ ile dişiller (d) “Ê” harfiyle anlaşılır.
“vî” : bu, “wî” : o yu belirtir. Tabiki eriller için. Çünkü yukarıda da belirtildiği gibi ” Î ” harfi vardır.
“vê” : bu, “wê ” : o yu belirtir. Dişiller için. Çünkü ” Ê ” harfi vardır.
“van”: bunlar, “wan” onlar sözcüklerinin karşılığıdır.
vî neda : bu vermedi (er) vê xwar : bu yedî (d) wî go : o dedi (er)
wê xwend : o okudu (d) van dî : bunlar gördüler wan vexwar : onlar içtiler.

ÖRNEKLER:
Ev çû mal : Bu eve gitti
Ew çi dixwîne? : O ne okuyor?
Ev kurê kî ne? : Bunlar kimin oğulları?
Ew derew nakin : Onlar yalan söylemez
Vî erdê xwe ajot : Bu toprağını sürdü (er)
Vê malê paqij kir : Bu evî temizledi (d)
Wî çi xwar? : O ne yedî? (er)
Wê pênûsê negirt : O kalemi almadı (d)
Van kî kuşt : Bunlar kimi öldürdü?
Wan erebê şûştin : Onlar arabayı yıkadı

EZBERLENMESİ GEREKEN KELİMELER:
Tîp: Harf
Kîte: Hece
Bêje: Kelime
Hevok: Cümle
Serbend: Paragraf
Şemî: Cumartesi
Yekşem: Pazar
Duşem: Pazartesi
Sêşem: Salı
Çarşem: Çarşamba
Pêncşem :Perşembe
În:Cuma
Rûniştin: Oturmak
Rabûn: Kalkmak
Bazdan: Koşmak
Meşîn:Yürümek
Şûştin: Yıkamak
Mizgîn: Müjde
Kom: Grup
Civak: Toplum
Dilovan: Rahman
Dilovîn: Rehîm
Bihişt: Cennet
Dojeh:Cehennem
Ferîşte: Melek

ZAMİRLER
Zamirler bilindiği gibi isimlerin yerini alan sözcüklerdir. Kürtçe’de zamirin karşılığı;
İsim = Nav Yer = Cîh.
Zamir de ismin yerini alan anlamında Cînavk olarak isimlendirilmiştir.

Biz zamirleri anlatırken ayrıntıya girmeden, konuşmada pratik olarak, işimizi kolaylaştıracak noktaları üzerinde duracağız. Bütün zamirler üstünde de durmayacağız. Kürtçe’de zamirler 11 gruba ayrılır.
1-Şahıs Zamirleri (Cînavkên Kesane) 2-Dönüşlü Zamir (Cînavka Vegerok)
3-Ek Şeklindeki Zamir (Cînavka Qertafi) 4-İyelik Zamiri (Cînavka Xwedîtiyê)
5-Yakınlaştırma Zamiri(Cînavka Berbihevîn) 6-Bağlaç Zamiri (Cînavka Girekî)
7-Bileşik Zamirler (Cînavkên Lihevxistî) 8-Belirtisiz Zamirler (Cînavkên Nebinavkirî)
9-Bitişik Zamir (Cînavkên Pêvebestî) 10-Soru Zamirleri (Cînavkên Pirsiyarî)
11-İşaret Zamirleri (Cînavkên Şanîdanê)

1-ŞAHIS ZAMİRLERİ:
Zamirler içinde en önemlileri kişi/şahıs zamirleridir.
Şahıs zamirleri iki gruptur.
1.Grup:   2.Grup
Ez          Min                      Ben
Tu         Te                        Sen
Ew        Wî (er.)/Wê(byn)    O
Em        Me                        Biz
Hûn       We                        Siz
Ew        Wan                      onlar

1. grup zamirler sade zamirlerdir. 2. grup zamirler bükümlüdür. 2. grup zamirlerde cinsiyet ayırımı vardır. 3. tekil şahısta yani O’ da ‘Wî’ erkekler için ‘Wê’ bayanlar için kullanılır. Yine 1. grupta 3. tekil şahıs ile yani O (ew), 3. çoğul şahıs aynıdır. Bunların farkı yaptıkları fiilde görülür. Bunları birer örnek ile açıklayalım:

Ez fêra xwe dixebitim : Ben dersime çalışıyorum. Min go :Ben dedim.
Tu kovar naxwazî? : Sen dergi istemiyor musun? Te sêv xwariye :Sen elma yemişsin.
Ew çû malê : O eve gitti. Wî defter xwest :O defter istemîş.(erk)
Emê pirtûk bixwînin : Biz kitap okuyacağız. Wê go çi?: O ne dedi? (byn.).
Hûn çi dikin? : Siz ne yapıyorsunuz? Me pênûs stendiye :Biz kalem almışız.
Ew çûn malê : Onlar eve gitti. We çi dî?: Siz ne gördünüz.
Wan nedî : Onlar görmediler.

İkinci grup şahıs zamirleri sadece bazı fiilerin geçmiş zaman çekimlerinde özne olarak kullanılabilirler. Gelecek zaman ve şimdiki zamanda kullanılmazlar.

Yukarıda verilen zamirlerle beraber ezberlenecek kelimeler:;
xanî : ev
dar : ağaç
sêv : elma
mişmiş : kaysı
daristan rman
piling : kaplan
şêr :erkek aslan
şepal : dişi aslan
gur : kurt
kovar : dergi
komele : dernek
rûpel : sayfa
pel :yaprak
helbest : şiir
çîrok : hikaye
nivîs :yazı
nivîsandin: yazmak
xwendin kumak

ALIŞTIRMA
Aşağıdaki cümleleri Türkçe’ye çeviriniz.

Ez çûm ba Alî:…………………. 
Tu dixwî?:………………………
Ew naçe kuçê:…………………. 
Em helbest dixwînin……………
Hûn diçin Komelê?……………. 
Ew naçin kuçê………………………..

Aşağıdaki cümleleri Kürtçe’ye çeviriniz.

Ben hikaye okudum…………………. 
Sen ne yapmışsın?…………….…………
O elma yemîş(erkek için)……………….. 
Biz görmedik…………………………
Siz yediniz mi?………………………………